Rechtbank Overijssel, 08-03-2017, ECLI:NL:RBOVE:2017:945, C/08/191861 / HA ZA 16-433

Partijen hebben (thans) zowel de Nederlandse als de Iraanse nationaliteit. Zij zijn in 2001 in Iran naar Iraans recht gehuwd met een huwelijkscontract omvattende onder meer (vertaald in de Engelse taal) als marriage portion: 1356 pieces of Bahar gold coins, payable by the husband to the wife upon her demand.

Op 11 februari 2016 bereikten partijen ter zitting van de rechtbank Overijssel een minnelijke schikking, terwijl de man op dat moment verbleef in Iran op instigatie van de Iraanse advocaat van de vrouw respectievelijk gegijzeld werd op last van de Iraanse autoriteiten door middel van een verbod Iran te verlaten, omdat/zolang hij weigerde de bruidsschat/bruidsgave/mehriye (hierna: bruidsschat) aan de vrouw te voldoen.

Voornoemde schikking inzake de bruidsschat behelst het volgende (gedeeltelijk weergegeven):

1. de man betaalt als voorschot een bedrag van tenminste EUR 60.000,= in maandelijkse termijnen van EUR 250,=;

2. de vrouw zal vandaag nog opdracht geven om te bewerkstelligen dat de man Iran kan verlaten;

3. over het restant van de mehriye zullen partijen verder onderhandelen of procederen, dat laatste in Iran als dat mogelijk is en zo niet dan in Nederland;

4. (….);

5. de man zal bewerkstelligen dat de vrouw en de kinderen zelfstandig kunnen reizen op eigen paspoort naar Iran en andere landen.

Eind februari 2016, teruggekeerd in Nederland, heeft de man genoemde schikking buitengerechtelijk ontbonden. Hij stelt dat de vrouw - die dit in onderhavige procedure betwist onder meer onder verwijzing naar een tussen partijen op 11 augustus 2016 gewezen executie kortgeding vonnis - bovengenoemde schikkingsafspraak 2 niet is nagekomen.

Bij beschikking van 15 juni 2016 heeft de rechtbank Overijssel de echtscheiding tussen partijen uitgesproken.

Onder verwijzing naar artikel 431 lid 2 Rv, het zogenoemde Bontmantelarrest (NJ 1925, 91) én de volgens de vrouw onherroepelijk geworden beslissingen van de Iraanse rechter vordert de vrouw - bij wijze van verkapte exequaturprocedure -: i) een verklaring voor recht dat de man op onjuiste gronden de buitengerechtelijke ontbinding heeft ingeroepen van de, naar zij stelt, partijen bindende schikking van 11 februari 2016 tot de datum van het door de rechtbank Overijssel te wijzen eindvonnis en voorts ii) dat partijen gebonden zijn aan de uitspraak van het Court of Appeal in Iran, en tenslotte iii) dat de man op grond daarvan thans wordt veroordeeld tot betaling van omgerekend EUR 449.708,= als bruidsschat aan de vrouw, kosten rechtens waaronder beslagkosten, wettelijke rente met ingang van datum dagvaarding en nakosten.

De door de vrouw overgelegde schriftelijke uitleg over Iran en het Islamitisch Burgerlijk Wetboek, van 7 en 12 januari 2016 van Samare Partove (producties 2 en 3 als onderdeel van productie 5 bij dagvaarding) bevestigen in dit verband het standpunt van de man dat hij Iran slechts illegaal en dus zonder de in dat verband van de vrouw te vergen inspanningen heeft kunnen verlaten.

Uit de toelichting van Partove blijkt immers dat

-

een in rechte aangesproken man het Iraanse grondgebied niet mag verlaten totdat hij de bruidsschat heeft voldaan;

-

de bruidsschat meestal bestaat uit een zeer hoog bedrag als financiële zekerheid voor de vrouw ter voorkoming van verlating en/of wangedrag door de man respectievelijk dient als waardering van de vrouw door de man ter bevordering van toewijding van de vrouw aan de man;

-

de bruidsschat een eigen karakter heeft, omdat Iran geen partneralimentatie kent;

-

de hoogte van de bruidsschat vaak wordt gekoppeld aan het geboortejaar van de vrouw (rechtbank: zoals in het onderhavige geval 1356 Bahar Azadi gouden munten);

-

omdat de gevangenissen in Iran vol zaten met mannen die de bruidsgave niet konden voldoen, gevangenisstraffen inmiddels niet meer worden opgelegd;

-

een (echtscheidings)beslissing van de Nederlandse rechter niet wordt erkend in Iran. In Iran of via de Iraanse ambassade in Nederland moeten partijen een nieuwe echtscheidingsprocedure volgen.

Geen van partijen heeft commentaar/kritiek geleverd op bovengenoemde toelichtingen, reden waarom de rechtbank van de juistheid hiervan uitgaat.

De rechtbank verbindt hier nog de volgende conclusies aan:

-

blijkens de uitspraak van het hof Arnhem-Leeuwarden (ECLI:NL:GHARL:2013:9906, rechtsoverweging 7.19) beschouwt het hof de bruidsschat als een eigen rechtsfiguur die evenwel van invloed is op de verschuldigdheid respectievelijk de hoogte van de Nederlandse partneralimentatie. Opvallend in dit verband is overigens dat het hof de door de Iraanse rechter in die zaak vastgestelde bruidsschat ad EUR 58.627,= ambtshalve verlaagt tot EUR 40.000,= zonder zich de vraag te stellen of en in hoeverre zijn uitspraak de Iraanse rechter bindt respectievelijk tussen partijen effect sorteert, zolang partijen geen eensluidende afspraak overeenkomen op de Iraanse ambassade;

-

indien de bruidsschat kennelijk een symbolisch (hoog) bedrag is dat onder meer een rol speelt inzake partneralimentatie qua behoefte, behoeftigheid en draagkracht, kan niet buiten beschouwing blijven dat de rechtbank Overijssel in de echtscheidingsbeschikking d.d. 15 juni 2016 eerst met ingang van 1 juni 2017 een partneralimentatie van (slechts) EUR 192,= per maand ten behoeve van de vrouw bepaalde op basis van de financiële gegevens van de man, toen de kwestie aangaande de bruidsschat überhaupt nog niet speelde; dat doet de vraag rijzen of de man, zonder (nadere) onderbouwing door de vrouw die ontbreekt, überhaupt in staat zal zijn circa EUR 450.000,= aan de vrouw te betalen, omdat dit kennelijk een overeengekomen louter symbolisch (hoog) bedrag is;

-

conform het standpunt van de man is kennelijk gebruik geworden dat wordt volstaan met de inname van een Iraans paspoort als drukmiddel, waarna slechts een illegale uitreis (zonder paspoort) resteert. Zie in dit verband ook rechtsoverweging 7.5 met gelijke strekking van voornoemd arrest.

Het boven overwogene brengt met zich dat niet geconcludeerd kan worden dat de man op onjuiste gronden de schikkingsovereenkomst buitengerechtelijk heeft ontbonden. Daarmee zijn alle afspraken in genoemde overeenkomst tussen partijen komen te vervallen. De vordering van de vrouw sub i ligt dientengevolge voor dadelijke afwijzing gereed, terwijl de primaire vordering van de man in reconventie dat de rechtbank bepaalt dat de overeenkomst van 11 februari 2016 is ontbonden, zal worden toegewezen.

De rechtbank overweegt daartoe als volgt. Niet gezegd kan worden dat partijen gebonden zijn aan de door de vrouw overgelegde uitspraken van de Iraanse rechter. De man heeft immers onbetwist gesteld dat in Iran nog een cassatieprocedure loopt, waardoor de uitspraak van de Iraanse rechter vooralsnog geen kracht van gewijsde heeft verkregen.

Tevens heeft de man onbetwist gesteld dat de bruidsschat in het onderhavige geval, zoals de inmiddels gebruik geworden praktijk symbolisch is vastgesteld conform het geboortejaar van de vrouw (1356) en dat de bruidsschat in echtscheidingszaken vaak een onderhandelingsmiddel is, zodat de Nederlandse rechter ook om die reden geen betekenis kan toekennen aan een oorspronkelijk tussen partijen bepaalde bruidsschat en geen gezag kan toekennen aan een Iraans vonnis voor wat betreft een blijkbaar niet definitief/realistisch vastgestelde bruidsschat, zolang de bruidsschat niet is ‘herijkt’ al dan niet via onderhandelingen tussen partijen en is vastgelegd ter ambassade dan wel anderszins door de vrouw is onderbouwd in het licht van de vermogensbestanddelen waarvan de man en/of de vrouw (in Nederland en/of Iran) rechthebbenden zijn en die bij de afwikkeling van de vermogensrechtelijke relatie tussen partijen na echtscheiding (ook) een rol kunnen/moeten spelen, nog daargelaten dat de bruidsschat (ook) van invloed is op (partner)alimentatieverplichtingen.

Kortom, in het licht van al die omstandigheden roepen de vorderingen van de vrouw als verkapte exequaturprocedure qua toewijzing teveel onbeantwoorde vragen op, te weten of en zo ja en in hoeverre deze in het kader van genoemde procedure verenigbaar zijn met een toekomstige, gelegaliseerde, onherroepelijke en (niet dubbel) te executeren einduitspraak van de Iraanse rechter respectievelijk met de überhaupt nog niet aanhangig gemaakte algehele afwikkeling van de vermogensrechtelijke relatie tussen partijen in Nederland na echtscheiding; anders gezegd toewijzing van vordering sub iii leidt in elk geval tot een ongewenste, zogenoemde partiële afwikkeling van de vermogensrechtelijke relatie van partijen na echtscheiding, nu partijen in Nederland (ook) vermogensbestanddelen hebben althans onbetwist in Nederland hypothecaire verplichtingen op hun beider namen zijn aangegaan, die niet buiten beschouwing kunnen blijven.

Voorts staat onbetwist tussen partijen vast dat ongeacht de afwikkeling door de Nederlandse rechter diens uitspraak niet wordt erkend door de Iraanse rechter, voor wie of voor de Iraanse ambassade partijen opnieuw een echtscheidingsprocedure moeten volgen. De man stelt om die reden, wederom onbetwist, dat vooralsnog het risico bestaat dat een en ander tot dubbele executie- en incassomaatregelen zal leiden.

Tenslotte geldt dat geen van partijen zich gemotiveerd heeft uitgelaten over de vraag van welke (nominale) koerswaarde moet worden uitgegaan (aanvang huwelijk of datum opeisen) wat eveneens van invloed is op de levensonderhoudsbijdragen die de man gehouden is te betalen.

bepaalt dat de overeenkomst tussen partijen d.d. 11 februari 2016 is ontbonden,

compenseert de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt,

wijst het meer of anders gevorderde af.