Rechtbank Gelderland, 18-05-2017, ECLI:NL:RBGEL:2017:2727, AWB - 16 _ 6568

1. De rechtbank gaat uit van de volgende feiten. Eiseres, geboren op [geboortedatum] , ontving vanaf november 1990 een pensioen ingevolge de Algemene Weduwen- en Wezenwet (AWW). Eiseres voerde op 1 juli 1996 en 31 december 1997 een gezamenlijke huishouding met [partner A] . In verband daarmee is aan eiseres bij besluit van 10 november 1997 met toepassing van artikel 67, derde lid, van de Anw met ingang van 1 januari 1998 een nabestaandenuitkering toegekend ter hoogte van 30% van het brutominimumloon.

In het kader van de invoering van de kostendelersnorm heeft verweerder een heronderzoek verricht. Daaruit is gebleken dat de samenwoning van eiseres met [partner A] eind 2002 is geëindigd, dat [partner A] tot 31 januari 2003 op het adres van eiseres stond ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie (thans: de basisregistratie personen (brp)), dat [partner B] sedert 17 februari 2003 op haar adres stond ingeschreven en dat zij op 21 maart 2003 met [partner B] een samenlevingscontract heeft gesloten. Dit heeft geleid tot de onder procesverloop weergegeven besluiten.

2. Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat nu de AWW-uitkering per 1 januari 1998 is omgezet naar een Anw-uitkering, de regels van de Anw van toepassing zijn op het recht van eiseres op uitkering. Volgens verweerder is gelet op de gebleken gezamenlijke huishouding van eiseres met [partner B] , de Anw-uitkering terecht met terugwerkende kracht per april 2003 ingetrokken en het teveel betaalde terecht teruggevorderd. Verweerder wijst erop dat [partner B] een andere persoon is dan degene met wie eiseres op 1 januari 1998 een gezamenlijke huishouding voerde. Volgens verweerder was hij niet op de hoogte van de gezamenlijke huishouding die eiseres met [partner B] voert en had eiseres de wijziging van haar leefsituatie moeten melden. Verweerder stelt ook dat door hem in het verleden over deze inlichtingenverplichting voldoende informatie is verstrekt.

3. Eiseres heeft aangevoerd dat verweerder niet heeft gemotiveerd waarom op haar de beëindigingsregels van de Anw van toepassing zijn. Volgens eisers blijft op grond van artikel 67, derde lid, van de Anw, in samenhang met het eerste lid en de wetsgeschiedenis, voor personen zoals zij de AWW gelden.

4. In artikel 3, derde lid, van de Anw is bepaald dat van een gezamenlijke huishouding sprake is indien twee personen hun hoofdverblijf in dezelfde woning hebben en zij blijk geven zorg te dragen voor elkaar door middel van het leveren van een bijdrage in de kosten van de huishouding dan wel anderszins.

5. Met de inwerkingtreding van de Anw op 1 juli 1996 is het AWW-pensioen van eiseres omgezet naar een Anw-uitkering. De voorwaarden voor een Anw-uitkering zijn strenger dan de voorwaarden die golden onder de AWW. Zo was het onder de AWW mogelijk om met behoud van pensioen een gezamenlijke huishouding te gaan voeren. In de Anw is echter dwingendrechtelijk bepaald dat het gaan voeren van een gezamenlijke huishouding leidt tot beëindiging van de nabestaandenuitkering. Om te voorkomen dat belanghebbenden als gevolg van de invoering van de Anw met een situatie zouden worden geconfronteerd waarop zij niet hebben kunnen anticiperen, heeft de wetgever overgangsrecht opgenomen in de Anw. Blijkens de Memorie van Toelichting bij de Anw (Kamerstukken II, 1994-1995, 24169, nr. 3, p. 15) is het uitgangspunt bij het overgangsrecht dat de Anw ook zal gelden voor bestaande AWW-gerechtigden. Hun (AWW-)uitkering wordt vervangen door een (nabestaanden)uitkering op grond van de Anw.

6. De rechtbank overweegt dat verweerder op grond van zijn beleid, de terugwerkende kracht van de intrekking beperkt als de uitkeringsgerechtigde al zijn verplichtingen is nagekomen en hij niet heeft kunnen begrijpen dat de uitkering ten onrechte of tot een te hoog bedrag werd verleend. Dit beleid moet worden aangemerkt als buitenwettelijk begunstigend beleid en moet door de bestuursrechter terughoudend worden getoetst (zie bijvoorbeeld r.o. 4.6 van CRvB 16 mei 2014, ECLI:NL:CRVB:2014:1696).

7. Eiseres heeft aangevoerd dat verweerder op grond van zijn beleid niet met (volledig) terugwerkende kracht de Anw-uitkering kon intrekken, omdat zij door verweerder niet afdoende is geïnformeerd dat samenwoning met een nieuwe partner moest worden doorgegeven. Zij stelt het voorlichtingsboekje uit 1996 niet te hebben ontvangen en ook dat, indien wel van de ontvangst daarvan wordt uitgegaan, uit het boekje niet kan worden afgeleid wat de rechtsgevolgen zijn van samenwoning. Volgens eiseres was de informatie in de brochure ook niet meer juist. Eiseres stelt ook dat de daarin opgenomen algemene verwijzing naar samenwonen niet voor haar gold, omdat zij al samenwoonde ten tijde van de vervanging van de AWW door de Anw en dat het daarom voor haar niet duidelijk was dat zij een nieuwe samenwoning moest melden. Voorts heeft eiseres aangevoerd dat zij heeft voldaan aan de inlichtingenverplichting, omdat [partner B] vanaf het begin van de samenwoning ingeschreven heeft gestaan in de brp op haar adres.

8. De rechtbank is van oordeel dat het eiseres redelijkerwijs duidelijk had moeten zijn dat zij de gezamenlijke huishouding met [partner B] had moeten melden. De rechtbank wijst in dit verband allereerst op het besluit van 10 november 1997 waarin verweerder heeft geschreven dat hij ervanuit gaat dat eiseres op 31 december 1997 nog steeds een gezamenlijke huishouding voert met dezelfde partner en waarmee verweerder het belang van deze informatie heeft benadrukt. Voorts heeft verweerder bij dit besluit een ‘Overzicht van verplichtingen’ meegestuurd waarin de wijzigingen in omstandigheden staan vermeld die eiseres verplicht is te melden bij verweerder. Een van die omstandigheden is ‘als u de samenwoning met uw huidige partner beëindigt’. Tevens is vermeld dat een wijziging in de persoonlijke omstandigheden altijd binnen vier weken schriftelijk moet worden doorgegeven aan de Svb. Ten slotte acht de rechtbank van belang dat uit de brochure “Inzicht” van januari 1998 voldoende blijkt dat een nieuwe samenwoning moet worden gemeld. Uitdrukkelijk staat daarin vermeld dat het voeren van een gezamenlijke huishouding met één ander persoon en de beëindiging van een gezamenlijke huishouding met één ander persoon moeten worden doorgegeven. Het betoog dat in de brochure uit 1996 onjuiste informatie stond, kan daarom niet slagen.

9. Het betoog van eiseres dat zij heeft voldaan aan de inlichtingenverplichting omdat verweerder wist dat zij en Koning een gezamenlijke huishouding voerden, nu [partner B] vanaf het begin van de samenwoning ingeschreven heeft gestaan in de brp op het adres van eiseres, treft evenmin doel.

10. De rechtbank ziet dan ook geen grond voor het oordeel dat verweerder de terugwerkende kracht van de intrekking van de uitkering van eiseres had moeten beperken.

11. De rechtbank is voorts van oordeel dat van verjaring van het recht op terugvordering geen sprake is, omdat verweerder pas in juni 2015 door eiseres is geïnformeerd over de gezamenlijke huishouding met [partner B] . Niet gebleken is dat verweerder eerder dan juni 2015 op de hoogte was van de voor het recht op Anw-uitkering relevante feiten en omstandigheden.

12. Op grond van artikel 53 van de Anw is verweerder gehouden tot terugvordering. Indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn, kan verweerder besluiten geheel of gedeeltelijk van de terugvordering af te zien. Het moet daarbij gaan om zeer uitzonderlijke omstandigheden, die slechts gelegen kunnen zijn in de onaanvaardbaarheid van de - financiële of sociale - gevolgen die een terugvordering voor een belanghebbende heeft. Naar het oordeel van de rechtbank is hiervan in dit geval niet gebleken.

13. Voor het toewijzen van het verzoek om schadevergoeding vanwege het overschrijden van de redelijke termijn ziet de rechtbank geen aanleiding, aangezien tussen de ontvangst van het bezwaarschrift en deze uitspraak een periode van minder dan twee jaar is gelegen.

14. Met betrekking tot het invorderingsbesluit van 17 maart 2017 overweegt de rechtbank dat eiseres ter zitting heeft verklaard dat zij dit besluit alleen in het geding heeft gebracht om te laten zien dat verweerder het besluit alleen naar de advocaat en niet naar haar heeft gezonden en aldus onzorgvuldig heeft gehandeld. De rechtbank begrijpt hieruit dat geen sprake is van betwisting als bedoeld in artikel 4:125, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht. Het beroep richt zich dan ook niet tegen deze beschikking.

15. Het beroep is ongegrond. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding.

Beslissing