Hoge Raad, 07-07-2017, ECLI:NL:HR:2017:1278, 17/02231

Ingevolge die rechtspraak (zie voor een overzicht: HR 13 februari 2015, ECLI:NL:HR:2015:310, NJ 2015/411, rov. 2.3-2.4.3) kan bij betekening van een exploot waarbij verzet wordt gedaan of waarbij hoger beroep of beroep in cassatie wordt ingesteld (hierna: rechtsmiddelexploot) op de voet van art. 63 lid 1 Rv aan het kantoor van de advocaat of deurwaarder bij wie degene voor wie het rechtsmiddelexploot is bestemd, laatstelijk ter zake woonplaats heeft gekozen (hierna: kantoorbetekening), worden volstaan met de in art. 115 lid 3 (oud) Rv voorgeschreven termijn van dagvaarding van ten minste een week, indien degene voor wie het stuk is bestemd, een bekende woonplaats of een bekend werkelijk verblijf heeft in een lidstaat waar de Betekeningsverordening II van toepassing is, dan wel in een (al dan niet in Europa gelegen) staat die partij is bij het Haags Betekeningsverdrag. Daarbij gelden de volgende aandachtspunten.

De rechter dient met inachtneming van het verdedigingsbelang te beslissen over verstekverlening. Indien degene voor wie het rechtsmiddelexploot is bestemd, op de dienende dag niet verschijnt en er aanleiding bestaat eraan te twijfelen of het stuk de buitenlandse geadresseerde heeft bereikt, dient de rechter het verstek niet terstond te verlenen. De rechter kan zo nodig inlichtingen hieromtrent (doen) inwinnen bij de advocaat aan wiens kantoor het rechtsmiddelexploot is gedaan.

Indien de advocaat aan wiens kantoor het rechtsmiddelexploot is gedaan, eigener beweging of desgevraagd meedeelt dat hij (nog) niet erin is geslaagd zijn (voormalige) cliënt op de hoogte te stellen van de inhoud van het stuk, dient de rechter dit in zijn oordeelsvorming te betrekken.

Ingevolge art. 407 lid 1 Rv wordt het beroep in cassatie ingesteld door het indienen van een procesinleiding in dezelfde vorm en met dezelfde vereisten als in eerste aanleg, behoudens de leden 2-5.

Art. 30a lid 3, aanhef en onder c, Rv bepaalt, voor zover hier van belang, dat de procesinleiding de dag vermeldt waarop de verweerder in de vorderingsprocedure ten laatste kan verschijnen, welke dag ligt ten minste vier weken en uiterlijk zes maanden na de dag van indiening van de procesinleiding bij de rechter.

Art. 115 lid 1 Rv houdt, voor zover hier van belang, het volgende in. Voor de verweerder die een bekende woonplaats of een bekend werkelijk verblijf buiten Nederland heeft in een Staat waar de Betekeningsverordening II van toepassing is, is de termijn om te verschijnen minimaal vier weken en maximaal zes maanden. In afwijking van art. 30a lid 3, aanhef en onder c, Rv vangt de termijn van verschijning aan op de dag na die waarop het oproepingsbericht aan de verweerder is betekend of aan hem is kennisgegeven op een wijze overeenkomstig de voormelde verordening en wordt de termijn van verschijning in de procesinleiding opgenomen in plaats van de dag van verschijning.

Art. 115 lid 2 Rv houdt, voor zover hier van belang, het volgende in. Indien de verweerder een bekende woonplaats of een bekend werkelijk verblijf buiten Nederland heeft in een Staat die partij is bij het Betekeningsverdrag, is de termijn om te verschijnen in afwijking van art. 30a lid 3, aanhef en onder c, Rv minimaal drie maanden en maximaal twaalf maanden. Deze termijn vangt volgens art. 115 lid 2 Rv in cassatie aan na de dag van indiening van de procesinleiding bij de rechter, in aanmerking genomen dat art. 113 Rv ingevolge art. 418a Rv in cassatie niet van overeenkomstige toepassing is.

Art. 63 lid 1 Rv is niet gewijzigd bij de hiervoor in 2.1.1 vermelde wijziging van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering per 1 maart 2017. Het houdt in dat een exploot (waaronder naar het tot 1 maart 2017 geldende recht moet worden verstaan een rechtsmiddelexploot en naar het sinds 1 maart 2017 geldende recht een exploot waarbij een oproepingsbericht en de daarbij behorende procesinleiding worden betekend) ook kan worden gedaan door middel van een kantoorbetekening, ook indien de Betekeningsverordening II van toepassing is, alsmede dat de advocaat of deurwaarder aan wiens adres de kantoorbetekening geschiedt, dient te bevorderen dat het exploot degene voor wie het is bestemd, tijdig bereikt. Ook bij een kantoorbetekening op de voet van art. 63 lid 1 Rv is het overigens mogelijk het oproepingsbericht en de daarbij behorende procesinleiding eerst op andere wijze te bezorgen (art. 112 Rv).

In de totstandkomingsgeschiedenis van art. 115 Rv is onder meer vermeld:

“Voor zowel het eerste als het tweede lid geldt vanzelfsprekend dat als de verweerder in Nederland (tijdelijk) verblijft of in Nederland zijn woonplaats/vestiging heeft gekozen (bijvoorbeeld bij zijn advocaat), dat hij in Nederland kan worden opgeroepen, op grond van de regels die in Nederland gelden. Dit artikel ziet (net als het huidige artikel 115) alleen op die situatie waarin het oproepingsbericht niet in Nederland aan de verweerder in persoon of aan de door hem gekozen woonplaats is bezorgd of betekend.” (Kamerstukken II 2015-2016, 34 212, nr. 6, p. 9)

De hiervoor in 2.1.4 vermelde rechtspraak berust op de overweging dat de kantoorbetekening strookt met het doel en de strekking van zowel het Haags Betekeningsverdrag als de Betekeningsverordening II om op eenvoudige en snelle wijze te bewerkstelligen dat de geadresseerde die in een andere verdragsstaat of lidstaat zijn woonplaats of bekend werkelijk verblijf heeft, van het exploot kennis neemt, nu de kantoorbetekening beoogt een waarborg te scheppen dat het exploot ook werkelijk tijdig degene bereikt voor wie het is bestemd. Ook heeft de Hoge Raad in dit verband overwogen dat de advocaat aan wiens adres op de voet van art. 63 lid 1 Rv het exploot wordt betekend, is gehouden te bevorderen dat het exploot tijdig degene bereikt voor wie het is bestemd, hetgeen met de moderne communicatiemiddelen binnen de gestelde termijn in de regel mogelijk zal zijn. (HR 13 februari 2015, ECLI:NL:HR:2015:310, NJ 2015/411, rov. 2.4.1)

Hetgeen hiervoor in 2.2.2-2.2.4 is vermeld, werpt op die overwegingen geen ander licht.

Daarbij verdienen met het oog op de beslissing op het gevraagde verstek de volgende punten aandacht.

Indien degene voor wie het exploot is bestemd, niet verschijnt binnen de termijn die volgt uit art. 30a lid 3, aanhef en onder c, Rv dan wel uit art. 115 lid 1 Rv respectievelijk art. 115 lid 2 Rv, en er aanleiding bestaat eraan te twijfelen of het stuk de buitenlandse geadresseerde heeft bereikt, dient de rechter het verstek niet terstond te verlenen. De rechter kan zo nodig inlichtingen hieromtrent (doen) inwinnen bij de advocaat aan wiens kantoor het exploot is gedaan.

Indien de advocaat aan wiens kantoor het exploot is gedaan, eigener beweging of desgevraagd meedeelt dat hij (nog) niet erin is geslaagd zijn (voormalige) cliënt op de hoogte te stellen van de inhoud van het stuk, dient de rechter dit in zijn oordeelsvorming te betrekken.

Omdat het nog niet mogelijk is een origineel (digitaal) exploot in het webportaal van de Hoge Raad in te dienen, dient de eiser tot cassatie na ontvangst van het betekende exploot onverwijld een afschrift van dat exploot in het webportaal in te dienen en het origineel ter griffie van de Hoge Raad te bezorgen.